De Utrechtse universiteit, opgericht in 1636 toen de door de Stad in 1634 gestichte Illustre School door de souvereine Staten van de provincie bevoegd werd verklaard academische graden te verlenen en aldus na Leiden, Franeker en Groningen de vierde echte hogeschool in de Verenigde Provinciën, is wel de eerste die het initiatief nam tot het slaan van penningen. Al in 1643 werd in de door de Vroedschap vastgestelde Statuten van de academie bepaald, dat degenen die de doctorsgraad zouden verwerven met een gouden penning zouden worden vereerd. In hetzelfde jaar reeds was die promotiepenning gereed.

Sindsdien is een gestadige reeks penningen verschenen zoals op de eeuwfeesten maar ook op professoren, op lustra en maskerades, op de studentencorporaties en op nog andere aan haar verbonden onderwerpen, geslagen, gegoten of gegraveerd. De Utrechtse universiteit kan bogen op vele en fraaie penningen van allure al zijn er natuurlijk ook de min of meer tradionele.

Met betrekking tot de Leidse en de Utrechtse hogeschool zijn de meeste penningen gemaakt. Groningen en Amsterdam volgen op vrij verre afstand. Een penningkundige geschiedenis kan van geen van alle worden geschreven. Daarvoor zijn ze te incidenteel verschenen, afhankelijk van het penningkli-maat, waarmee wordt bedoeld de belangstelling die in bepaalde tijden voor deze kunstvorm als herinnering en/of eerbewijs bestaat, soms traditie, soms persoonlijke belangstelling of sympathie voor degene of datgene, die of welke met een penning wordt bedacht of herdacht. In de volgende catalogus zijn een aantal penningen met betrekking tot de Utrechtse universiteit beschreven en grotendeels afgebeeld, voorzover die konden worden opgespoord. Het blijkt erg moeilijk exemplaren waaraan geen publiciteit is gegeven of waarvan slechts een enkel stuk of enkele stuks bestaan te traceren, ook al bieden Veilingcatalogi zoals bijv. van de Firma Schulman te Amsterdam nog wel eens uitkomst. Naar een zo groot mogelijke compleetheid is vanzelfsprekend wel gestreefd, waarbij uitzondering is gemaakt voor kleinere draagpenninkjes van gezelschappen, waaraan het studentenleven zo rijk is, zonder dat hen een lang leven beschoren pleegt te zijn. Deze penninkjes bestaan gewoonlijk uit een klein penningvlak met inscriptie van naam en j aartal van oprichting, in de regel in zilver. Ook sport-en prijspenningen van studentenverenigingen zijn niet opgenomen, ook al kunnen die soms voor verzamelaars van studentica wel aantrekkelijk zijn.

De indeling van deze catalogus is gebaseerd op de eeuw- en halve eeuwfeesten, lustra en maskerades, hoogleraren, ere-, promotie-, prijs-en prijsvraagpennin-gen, gebouwen, enige miscellanea en studenten in hun diverse facetten, waarbij opgemerkt zij, dat de maskeradepenningen, opgenomen onder de lustra der universiteit steeds van het Utrechtse Studenten Corps zijn uitgegaan, dat daarmede een fraaie traditie heeft geschapen.

Zoveel mogelijk is bij de penningen een korte toelichting gegeven. Zo zijn bij hoogleraren geboorte- en sterfjaar aangegeven, hun onderwijsopdracht en hun diensttijd. De bedoeling is dat de lezer niet geheel onwetend over het object van de penning wordt gelaten. Een alfabetische volgorde is nagestreefd. De belangrijkste bronnen, waaruit de gegevens zijn geput, zijn hierna vermeld evenals de penningwerken, waarnaar verwijzing plaats vindt. Deze werken zijn, in afkorting, genoemd aan het eind van de penningbeschrijving evenals het jaar van uitgifte, de medailleur, het metaal en de diameter, alles voor zover bekend.