In Nederland woedt momenteel de discussie over twee grote projecten voor het regionale openbaar vervoer. In Amsterdam gaat het om de aanleg van de ondergrondse Noord-zuidlijn tussen Amsterdam Noord en de RAI, tussen Den Haag en Rotterdam om het project RandstadRail.

Voor beide projecten zijn torenhoge investeringen nodig. De aanlegkosten van de metrolijn in Amsterdam zijn al opgelopen tot om en nabij de twee miljard gulden. De Gemeenteraad heeft het besluit tot aanleg al genomen en de minister van Verkeer en Waterstaat, die het grootste deel van de kosten voor haar rekening neemt, heeft subsidie toegezegd. Alleen de Tweede Kamer, die deze subsidiëring moet goedkeuren, is nog niet geheel van de noodzaak van de Noord-zuidlijn overtuigd.

Het is inderdaad de vraag in hoeverre de investeringen een verbetering van de bereikbaarheid opleveren. Het is zonder meer waar dat de rijtijd tussen Amsterdam Noord en de RAI sterk vermindert. Voor de reistijd van de passagiers ligt het al genuanceerder. Voor wie dicht bij een metrostation moet zijn, is de lijn gunstig, maar wie op iets grotere afstand woont of werkt, is al gauw langer onderweg. Dat komt door de grote halteafstanden en het aanvullende vervoer. Eigenlijk gelden de positieve gevolgen alleen voor een zeer beperkt gebied.

Zijn er geen alternatieven voor deze metrolijn? Het antwoord zal voor een boek als dit duidelijk zijn: trams. Om een idee te geven van het geldbedrag dat met de aanleg van de metro gemoeid is: voor twee miljard gulden koop je 700 nieuwe trams, of leg je een paar honderd kilometer tramlijn aan.

Over de exploitatiekosten hebben we het dan nog niet. Zowel voor een tramlijn als voor een metro zijn natuurlijk bestuurders nodig. Bij een metro is echter meer personeel nodig om de ondergrondse ruimtes leefbaar en (min of meer) schoon te houden. Dat dit personeel er door allerlei bezuinigingen niet altijd is, of soms op een andere loonlijst wordt gezet, doet niet ter zake. Uiteindelijk betalen we er toch voor.

Helaas ziet de toekomst van het Amsterdamse tramnet er door de komst van de Noord-zuidlijn niet al te zonnig uit, want een aantal lijnen zal zeker sneuvelen. Of het daarbij blijft, is de vraag. Als uiteindelijk blijkt dat het aantal passagiers in de bejubelde metro minder is dan verwacht, ligt de [...]