Schrijven over geschiedenis is niet eenvoudig. Het is gewaagd definitieve besluiten te trekken uit een studie van het verleden. Dit boek heeft - wat dat betreft - een aantal doelstellingen. Om daarover misverstanden te vermijden, vangt het aan met een schets van de achtergronden en van de visie op geschiedenis van waaruit het geschreven is.

Waarom een nieuw boek over Brussel ?

Het uitgangspunt: Niet de pen en het papier, maar de wandelschoenen zijn de instrumenten waarmee dit boek ontworpen werd. Vijfjaar geleden werd HET SCARLAKEX opgericht. Dit initiatief heeft tot doel stadswandelingen en voordrachten te verzorgen over wat er in Brussel... NIET meer te zien is. Zo'n ongewoon opzet vergt enige toelichting. Als geboren Brusselaar bracht ik mijn jeugd door in de buurt van het Noordstation. Vermits de school in de buurt van het Zuidstation lag, werd er dagelijks "van de nord naar de midi" gestapt of gefietst. Een betere methode om het centrum van Brussel te leren kennen, is er niet.

Voor het patrimonium uit de negentiende eeuw bestond er toen geen waardering. Waardevolle gebouwen werden afgebroken. Maar de omgeving was een rijke inspiratiebron voor de verbeelding van een stadskind. Ons woonhuis was een halve eeuw ouder dan de begijnhofkerk in de buurt. Een steile wenteltrap en scheefgetrokken vloeren riepen lang vervlogen tijden op. De ongeordende bouwmassa van de school verborg een waltoren uit de twaalfde eeuw. Voor wie het geloven wilde, zat de omgeving er vol onderaardse gangen.

Behalve in de buurt rond de Grote Markt was er van al dat moois niet veel meer te bespeuren. Waarom en wanneer was het teloorgegaan ? Bochtige straatjes en gekke straatnamen deden vermoeden dat achter de gevels van de moderne stad een heel verleden schuil ging. Oude prenten en schilderijen brachten een beeld van dat verleden: paleizen, kloosters, een haven, een lakenhalle en wat al meer. Waar had ooit gestaan wat op al die afbeeldingen te zien was ?