Demografische studiën zijn aan de orde van de dag. Terecht, menen we. Vooral wanneer ze dan de basis vormen van de sociale, ekono-mische, medische en morele geschiedenis. De zeer bekende Franse socioloog-historikus L. Chevalier heeft aan de demografie van Parijs tijdens de eerste helft van de xixe eeuw, demografie als dusdanig opgevat, een zeer omstandig en suggestief onderzoek gewijd, dat ons in de loop van de volgende bladzijden steeds voor ogen zal blijven, met de stille hoop de Brusselse toestanden tijdens dezelfde periode aan zijn bevindingen te toetsen. Waarom deze hoop soms teleurgesteld werd, zal te gelegener tijd aangeduid worden.

In zijn werk, gepubliceerd in 1958 onder de titel : Classes laborieuses et classes dangereuses à Paris... schrijft L. Chevalier het volgende (blz. 195) : « Le rythme d’accroissement de la population des grandes agglomérations urbaines rend compte des conditions d’existence de ces populations, pour le moins autant que la conjoncture économique, et même si l’on choisit de n’envisager ces conditions d’existence qu’au point de vue économique... » en verder : « Au même titre que la conjoncture économique, le phénomène démographique intervient comme cause. Pour comprendre l’évolution des niveaux de vie des populations urbaines, il ne suffit pas d’observer les différentes courbes qui résument l’évolution d’une économie ; il faut également étudier le rythme d’accroissement de cette population, pour se demander jusqu’à quel point il correspond à l’essor économique que l’on constate et quel pourcentage de la population se trouve entraîné par lui. » « La ville attire en permanence, et au-delà de ses possibilités... La crise économique n’explique qu’en partie, et pour une partie seulement de la population, une misère humaine qu’entretient en permanence une immigration que favorisent aussi bien la crise que la prospérité... » Deze passages uit het boek dat zo rijk is aan diepzinnige inzichten als dat van L. Chevalier volstaan naar onze mening om het belang van de demografische opvatting van de sociaal-ekonomische geschiedenis te verantwoorden.

Maar er is nog meer in bedoeld boek dan een verantwoording. Ook uit verschillende bladzijden spreekt de wijze waarop de geschiedenis van een grootstad dient te worden benaderd, en de manier waarop de statistische en literaire bronnen moeten uitgekozen en behandeld worden. Onze lezers, hoe beperkt hun aantal ook moge wezen, zullen ons niet ten kwade duiden als we hierna, bij de interpretatie van de statistische gegevens, een ruim beroep zullen doen op de vruchtbare ondervinding van de Franse socioloog.